Dobra, skuteczna komunikacja z podopiecznym odgrywa fundamentalną rolę w budowaniu relacji oraz jakości sprawowanej opieki. Dzięki mowie sprawnie odczytujemy potrzeby chorego, a dzięki mowie ciała mimo odmienności kulturowo-językowej trafnie odbieramy uczucia i emocje. Jest jeszcze jeden język znany opiekunom osób starych, przewlekle chorych i umierających – język ciszy i milczenia.

Umiejętne posługiwanie się ciszą, daje wyraz pełnej akceptacji dla podopiecznego. Wymaga bowiem zatrzymania tego, co moje (wiedza, rady, doświadczenie) i otworzenia się na drugiego człowieka i jego indywidualne doświadczenie. W świecie ciągłego pośpiechu, zdobywania umiejętności i potrzeby wykazania się, coraz mniej jest miejsca na terapeutyczną moc ciszy.

Kilka faktów:

• Ponad 50% informacji o osobie zdobywamy dzięki obserwacji ekspresji twarzy.
• Tylko 7% informacji o osobie zdobywamy dzięki wysłuchanej treści.
• Udzielanie profesjonalnego wsparcia psychicznego jest możliwe bez udziału języka mówionego.
• Kiedy ludzie mówią o swoich przeżyciach, czy trudnych sprawach, bardziej od dobrej rady oczekują wysłuchania.
• Milczenie wspiera aktywne słuchanie.
• Dobry słuchacz daje poczucie bycia rozumianym.
• Łatwiej jest mówić cokolwiek niż pobyć w milczeniu.
• Cisza jest szczera i odpowiedzialna, nie wyzwala fałszywej nadziei.
• Udzielanie wsparcia przez milczenie to umiejętność, której można się nauczyć.
• Milczenie jest ważną formą wsparcia rodziny w żałobie.

Rady Eksperta

Nasz ekspert – Katarzyna Nowak-Ledniowska

Psycholog, psychoterapeuta i wykładowca zawodowo związana z pracą z pacjentem w podeszłym wieku, przewlekle chorym i umierającym oraz jego rodziną i opiekunami.

• Obserwuj swojego podopiecznego, jeśli milczy, zastanów się dlaczego? Co ważnego kryje się w jego milczeniu? Jakie uczucia wyraża, kiedy milczy? (smutek, ból, złość).
• Wysłuchaj swojego podopiecznego, nie popędzaj, nie kończ za niego wypowiedzi.
• Pozwól mu powiedzieć tyle, ile chce, w odpowiednim dla niego czasie.
• Nie śpiesz się z opiniami czy radami. Chwila milczenia da Ci czas na zebranie myśli.
• Kiedy zadajesz pytanie, daj też czas na odpowiedź. Nie zniechęcaj się, kiedy widzisz, że senior milczy. Nie odpowiadaj za niego. Chwilą ciszy zachęcisz go do otwarcia się.
• Nie bój się być z seniorem w ciszy. Milczenie wywołuje napięcie, ale pozwala na głębszą obserwację tego, co przeżywa podopieczny.
• Postaraj się połączyć milczenie z mową swojego ciała. Bądź blisko seniora, nawiąż kontakt wzrokowy, złap za rękę. To wystarczy, aby okazać mu Twoje zaangażowanie i akceptację.
• Kiedy senior, bądź ktoś z jego otoczenia płacze, staraj się go nie pocieszać. Możesz w ten sposób sprawić komuś jeszcze większą przykrość. Nie wiesz przecież, co przeżywa. Nie musisz też wiedzieć, co powiedzieć. Pozwól seniorowi wyrazić swoje uczucia i emocje. Bądź przy nim. Czasem żadne słowa nie są tak kojące, jak chwila wspólnego milczenia.
• Jeśli jesteś w kontakcie z rodziną po stracie, daj sobie prawo do ciszy. Milczeniem najlepiej wyrazisz szacunek i znaczenie straty ich najbliższej osoby.