Rola opiekuna osoby starszej wiąże się z udziałem w przeżywaniu jej choroby, cierpienia, słabnięcia, a nawet odchodzenia. Czasami to Opiekun odchodzi, np. zmieniając miejsce zatrudnienia, a czasami współpracę kończy przeniesienie Podopiecznego do szpitala, domu opieki lub jego śmierć. Sytuacja ta jest niejako wpisana w „ryzyko zawodowe”, ale zawsze wywołuje emocje i warto wiedzieć, jak sobie z nimi poradzić.

Kilka faktów:

• Przywiązanie do osób, z którymi długo przebywamy, smutek, żal, strach przed śmiercią własną i bliskich, a czasem obwinianie się o czyjąś śmierć – to naturalne i uniwersalne uczucia w sytuacji pożegnania
• Uniwersalne jest też doświadczenie żałoby – w zasadzie po każdej stracie
• Przebieg żałoby i jej długość zależy od różnych czynników – od tego, kim był dla nas zmarły, czy darzyliśmy go sympatią i szacunkiem, jak długo byliśmy w kontakcie z tą osobą, wiek – Opiekuna i Podopiecznego i to, jak wielkie spustoszenie w naszym życiu uczyniło jego odejście. Ważne jest także to, czy byliśmy przygotowani na rozstanie i jak zmarły podchodził do kwestii śmierci.
• Jako Opiekunowie wchodzimy niejako „do rodziny”, uczestniczymy w życiu codziennym, w radościach i troskach. Nie ma więc nic dziwnego w tym, że przeżywamy żałobę podobnie, jak bliscy zmarłej osoby.
• Czasem przeżywamy żałobę, chociaż to my odeszliśmy z danego miejsca pracy.

RADY EKSPERTA

Jak radzić sobie z emocjami po śmierci lub zakończeniu współpracy z Podopiecznym?

Nasz ekspert – Katarzyna Susz – magister psychologii, terapeuta środowiskowy, praktykująca psychoterapeutka, na co dzień pracuje z osobami po kryzysach psychicznych i ich rodzinami w Poradni Zdrowia Psychicznego.

Proces żałoby ma swój wyraźny początek, fazy i zakończenie, co trwa mniej więcej rok. Znajomość etapów żałoby pozwala łatwiej zrozumieć to, co się z nami dzieje, a to może pomóc przejść ten trudny okres. Warto pamiętać, że nie każdy musi przechodzić przez wszystkie fazy żałoby – jest to bardzo indywidualne. Niektórzy ludzie popadają w milczenie i bezruch, inni płaczą albo histeryzują. Jedni szukają wsparcia, drudzy – kryjówki.

FAZA 1 – Szok i otępienie

Tuż po śmierci bliskiej osoby. Może mu towarzyszyć wstrząs psychiczny, szok, który objawia się np. zaprzeczaniem temu, co się stało. Wstrząs może być łagodniejszy (ale wcale nie musi!), jeżeli śmierć poprzedzała długa, nieuleczalna choroba.

FAZA 2 – Tęsknota i żal

Osoba pogrążona w żałobie tęskni za zmarłym: płacze, szuka go, wspomina, czasem wydaje się jej nawet, że go spotyka. Ta faza wiąże się często z najintensywniejszym smutkiem.

FAZA 3 – Dezorganizacja i rozpacz

Człowiek pogrążony w żałobie nie potrafi powrócić do normalnego życia. Dręczy go uczucie beznadziejności, bezradności, osamotnienia, lęku i smutku. Izoluje się od ludzi, w niczym nie widzi sensu. Żałoba pozbawia go poczucia bezpieczeństwa, tożsamości i celowości.

FAZA 4 – Reorganizacja

Na tym etapie ludzie zwykle akceptują stratę i powoli powracają do równowagi.

Kilka praktycznych porad:

• Daj sobie prawo do żałoby – Twój smutek świadczy o tym, że nie jesteś z kamienia.
• Zaakceptuj poniesioną stratę – to otwiera proces uczuciowego „gojenia się”.
• Korzystaj ze wsparcia bliskich osób otwartych na to, żeby potowarzyszyć Ci w bólu
• Daj sobie czas – czas jest najlepszym sprzymierzeńcem w żałobie.
• Rozmawiaj o swoich uczuciach – to bardzo ważne, by mogły być wypowiedziane.
• Pewnie z czasem emocji pojawia się mniej i nie są one tak intensywne, ale zawsze warto być w kontakcie ze swoimi uczuciami, bo wbrew pozorom właśnie to, w dłuższej perspektywie, chroni nas przed rozpaczą i wypaleniem.
• Nieprzeżyte uczucia mogą zablokować nasz rozwój, przerodzić się w objawy fizyczne lub w innym trudnym momencie odezwać się z większą siłą.
• Uciekanie w wir zajęć i obowiązków, udawanie że wszystko jest w porządku czy unikanie myślenia o zmarłej osobie nie jest rozwiązaniem – odcinając się od swoich uczuć nie możemy świadomie poradzić sobie z tym doświadczeniem.
• Pozwólmy sobie na symboliczne gesty, które pozwolą nam się pożegnać ze zmarłą osobą – żałobę łatwiej zakończyć w poczuciu, że zrobiło się „wszystko, co należy”.

Pamiętaj!

Żałoba jest procesem trudnym i bolesnym. Jest jednak doświadczeniem ważnym, przez które trzeba przejść, aby znów móc odnaleźć w życiu pełnię, radość i pójść do przodu mimo poniesionej straty. Jest to szczególnie ważne dla Opiekunów osób starszych, które z racji wykonywanego zawodu mogą doświadczać takich sytuacji znacznie częściej.
W kolejnym numerze znajdziecie praktyczne porady pracownika naszego Działu Obsługi Klienta, który podpowie, jak zachować się po śmierci Podopiecznego, co należy koniecznie załatwić czy jakie gesty na pewno doceni rodzina Seniora. Prosimy również o podzielenie się Waszymi doświadczeniami!