Otępienie w chorobie Alzheimera – jakie są objawy choroby i jakie jej konkretne fazy wyszczególniamy?

Przebieg choroby alzheimera nigdy nie wygląda tak samo u poszczególnych pacjentów, ponieważ różnią się oni stanem zdrowia, poziomem udzielanej na bieżąco pomocy oraz predyspozycjami, które mają związek z podatnością na dane schorzenie. Warto jednak podkreślić, że istnieją fazy alzheimera, które przez lata w toku badań nad chorobą udało się specjalistom wyszczególnić.

W niniejszym artykule przedstawiamy stadia choroby Alzheimera, opisując je, by materiał dawał holistyczny ogląd sytuacji, z jaką spotykają się osoby sprawujące opiekę nad chorymi. Nie rzadko zadając sobie trudne pytania: na czym polega otępienie typu alzheimerowskiego? Jak przebiegają etapy alzheimera? Ile trwa ostatni etap choroby Alzheimera? Ponieważ wiedza jest kluczową kwestią w trosce o Podopiecznych, dlatego omówimy więc w tym artykule objawy schorzenia, tworząc bazę najważniejszych informacji w pigułce, by otępienie alzheimerowskie stało się tematem znanym Opiekunom.

• Choroba Alzheimera (z angielskiego Alzheimers Disease, czyli w skrócie „AD”) jest najczęściej diagnozowaną przyczyną otępienia w skali całego świata.
• Początkowe objawy występujące u osób zmagających się z tą chorobą mogą być niezauważone przez otoczenie, dlatego zalecana jest czujność w kontekście opieki nas osobą w wieku zaawansowanym. Początki alzheimera łatwo przeoczyć.
• Bodźce płynące z otoczenia mają niebagatelne znaczenie. Uboga aktywność ruchowa, brak kontaktów towarzyskich, unikanie wydarzeń kulturalnych zmuszających do myślenia i poszerzania horyzontów oraz brak więzi rodzinnych sprzyja rozwojowi Alzheimera ze względu na niepobudzanie mózgu.

Skąd wzięła się nazwa tej choroby? Od nazwiska lekarza, który ją odkrył. Pierwszy w historii opis stworzył właśnie lekarz o nazwisku Alzheimer. Opisał on zaburzenia związane z zapamiętywaniem, występujące u jego pacjentki, która wówczas miała pięćdziesiąt lat.

W telegraficznym strócie typowe objawy, które można wyszczególnić, to dominujące deficyty funkcji poznawczych. Zwłaszcza w kontekście pamięci. A także zaburzenia zachowania występujące u osoby dotkniętej chorobą oraz problemy z mową. U pacjenta narastają trudności w codziennym funkcjonowaniu i radzeniu sobie z podstawowymi czynnościami, które dotychczas nie stanowiły wyzwania.

Otępienie w chorobie Alzheimera – co warto wiedzieć na ten temat?

Istotne jest to, że otępienie nie jest jednostką chorobową samą w sobie. Czym otępienie tak naprawdę jest? Stanem klinicznym, który oznacza nabyte, nieodwracalne i postępujące w czasie pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych. Nie można go cofnąć i przywrócić pacjenta do stanu sprzed wystąpienia tego zjawiska. Nagłe otępienie dotyczy głównie pamięci seniora oraz jego procesów językowych. Tyczy się to przede wszystkim problemów z mową oraz kłopotami z myśleniem w zakresie samodecydowania o sobie, podejmowania decyzji, realizowania podstawowych czynności życiowych. Takich jak spożywanie posiłków, ubieranie się, przebywanie poza domem. Często dochodzi również do nasilonych zmian nastroju, które negatywnie wpływają na relację z otoczeniem.

Proces otępienny jest rozciągnięty w czasie. Postronnemu obserwatorowi może wydawać się, że zmiana w zachowaniu danej osoby zaszła bardzo nagle, jednak należy mieć na uwadze, że pacjenci na początku choroby bardzo często nie ujawniają żadnych trudności. Może to mieć związek z bagatelizowaniem przez samego pacjenta objawów, które zaczęły się pojawiać. Może to być także związane z zawstydzeniem wynikającym z ich występowania i zatajaniem tego faktu przed Opiekunem i najbliższą rodziną. Na pewnym etapie pojawiają się subiektywnie odczuwalne przez seniora zaburzenia pamięci. W czasie postępowania schorzenia ma miejsce obiektywnie zauważane przez otoczenie łagodne zaburzenie poznawcze. Przez kolejne miesiące, a niekiedy lata znacznie postępuje ono i przechodzi w pełnoobjawową fazę, którą określamy mianem otępienia typu alzheimerowskiego.

Warto być czujnym w zakresie obserwowania swoich bliskich oraz Podopiecznych, nad którymi sprawujemy pieczę, by w porę zauważyć zmiany w zachowaniu mające miejsce w sytuacjach codziennych. Przyjmuje się statystycznie, że na świecie żyje nawet od piętnastu do dwudziestu jeden milionów osób z chorobą Alzheimera. W Polsce liczba osób z otępieniem sięga nawet do pięciuset tysięcy, w większości jest to połączone właśnie ze zdiagnozowaniem choroby Alzheimera.

Utarło się uważać, że przypadki demencji to każdorazowo także choroba Alzheimera. Nie jest to jednak normą. Warto podkreślić na czym polega różnica w przypadku tych dwóch zjawisk. Demencja to pojęcie ogólne, jest ona zespołem objawów, zaś choroba Alzheimera bywa ich przyczyną, którą bardzo często się diagnozuje. Nie powinno się jednak stawiać znaku równości między nimi. Na bazie badań szacuje się, że liczba osób z otępieniem w 2010 roku wynosiła około 35,6 mln. Do roku 2030 prawdopodobnie wzrośnie co najmniej do 65,7 mln.

Badania nad chorobą trwają już wiele lat. Specjalistom znane są więc objawy Alzheimera, które zostały już zweryfikowane przez wielu badaczy. Najbardziej charakterystycznym i często rozpoznawalnym objawem choroby Alzheimera są zaburzenia pamięci. Głównie dotyczy to zdarzeń bieżących, czyli pamięci, która często jest również określana jako „pamięć świeża”. Jest to niezdolność do zapamiętywania zupełnie nowych informacji, które są kluczowe w codziennych funkcjonowaniu osób. Dlaczego dochodzi do takiej sytuacji? Przyjmuje się, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest uszkodzenie hipokampów, czyli struktur mózgowych odpowiedzialnych za utrwalenie bieżących informacji. Zaburzenia tak zwanej „pamięci świeżej” w chorobie Alzheimera, najczęściej są więc zauważane w pierwszej kolejności przez osoby towarzyszące choremu w codziennym funkcjonowaniu, ponieważ przebywając z nim na co dzień są w stanie zaobserwować zmiany w zachowaniu seniora. 

Fazy alzheimera – z czego warto zdawać sobie sprawę?

Ważne przede wszystkim, by zdawać sobie sprawę, że choroba ta nie występuje w populacji rzadko, a co za tym idzie – osoba sprawująca opiekę nad Podopiecznym, który się z nią zmaga, nie jest w tym osamotniona. Wpisując w wyszukiwarkę zwrot: „choroba Alzheimera etapy”, czy „czym jest choroba Alzheimera?”, „jak zdiagnozować alzheimera”, „przyczyny alzheimera” lub „Alzheimer leczenie”,  znaleźć można sporo źródeł odpowiadających chociażby na pytanie ile trwa ostatni etap demencji.

Warto jednak korzystać z pewnych i sprawdzonych materiałów, podających rzetelne informacje. Ciągle odkrywane są nowe metody działania w przypadku poszczególnych schorzeń, w których dąży się do zatrzymania postępu chorób lub ich całkowitego wyleczenia. Niestety w dalszym ciągu nie odkryto jeszcze lekarstwa na chorobę Alzheimera. Choć prace nad nim trwają bezustannie od wielu lat. Szacuje się, że choruje na nią na całym świecie kilkadziesiąt milionów ludzi.

Najistotniejsze jest to, by po dokonaniu u Podopiecznego jednoznacznej diagnozy przez zespół lekarzy, jak najprędzej  zastosować odpowiednią farmakoterapię. Jest ona ściśle uzależniona od konkretnej, zdiagnozowanej w danym momencie fazy choroby. Należy także zapewnić choremu opiekę, która jest w tym stanie kluczowa.

Dlatego tak ważna jest rola osoby, która przebywając na terenie Niemiec realizuje zlecenie w charakterze Opiekuna osoby w wieku zaawansowanym. Wiedza, doświadczenie i właściwe kwalifikacje pozwalają Opiekunce troszczyć się o seniora we właściwy sposób, poświęcając jego potrzebom należytą uwagę i we właściwy sposób odpowiadając na nie. Decydując się na ofertę zlecenia dotyczącą osoby zmagającej się z tą chorobą warto mieć świadomość z jakim stanem Podopiecznego należy liczyć się po przyjeździe na miejsce.

Niezależnie jednak od postępu choroby, należy mieć na uwadze, że praca Opiekunki to rodzaj misji, w której niesienie pomocy potrzebującym jest kluczowe. Choroba rodzica, czy dziadka dla całej rodziny bywa bardzo dużym obciążeniem emocjonalnym, z którym nie potrafią sobie poradzić. Pokładają więc nadzieję w osobie Opiekunki, która troszczy się o najbliższą dla nich osobę.

Jak rozpoznać chorobę alzheimera? 

Opiekunowie osób starszych najczęściej zgłaszają następujące problemy dotyczące Podopiecznych: 

• Wielokrotne, natarczywe dopytywanie się o informację, którą senior otrzymał już wcześniej. Nieświadomość uzyskania odpowiedzi na zadawanie wciąż te same pytania.
• Kilkukrotne powtarzanie tych samych czynności pomimo ich wcześniejszej realizacji. Na przykład odkurzanie kilka razy dziennie mieszkania w okresie, kiedy senior jest jeszcze sprawny i samodzielny.
• Niepamiętanie o wcześniejszych ustaleniach, przez co senior nie dotrzymuje terminów, nie pojawia się na spotkaniach, a gdy się mu o nich przypomina jest zaskoczony i twierdzi, że rozmowy w tym temacie nigdy się nie odbyły.
• Mylenie imion i nazwisk znajomych, także członków bliskiej rodziny. Z czasem całkowite nierozpoznawanie osób.
• Porzucenie zainteresowań głównie ze względu na niemożność wykonywania konkretnych czynności związanych z realizacją danej pasji.
• Wycofanie się z wszelakich aktywności.
• Z czasem nieumiejętność poradzenia sobie ze skomplikowanymi pracami domowymi. Dlatego tak ważna jest pomoc Opiekunki, która przygotowuje seniorowi posiłki, dba o czystość w domu i stanowi wsparcie w codziennych działaniach związanych z funkcjonowaniem osoby w wieku zaawansowanym.
• Zaniedbania w wyglądzie. Na przykład dobieranie do siebie elementów garderoby, które zupełnie do siebie nie pasują lub nie są odpowiednie do obecnie panującej pory roku.
• Zaniedbania higieniczne przechodzące od zaprzestania czesania włosów, po brud związany z nietrzymaniem moczu i stolca.

Kłopotliwe w opisanych powyżej problemach jest dodatkowo przede wszystkim to, że sam pacjent bardzo często nie zauważa problemu i najczęściej bagatelizuje swoje trudności. W związku z czym nie chce podejmować żadnych działań mających na celu zaradzenie im (jak chociażby umycie się, czy założenie przygotowanych uprzednio przez Opiekuna elementów garderoby). Nierzadko, gdy pacjent w końcu pojawi się w gabinecie lekarskim celem poddania się diagnozie, zapytany o problem z jakim się zgłasza mówi, że on problemu nie ma, lecz rodzina nalegała, by trafił do gabinetu lekarskiego i tylko dlatego tam się znalazł.

Wyszczególnione powyżej w formie podpunktów objawy Alzheimera mogą przypominać zaburzenia depresyjne. Najczęściej jednak są one przejawem typowej dla choroby apatyczności. Warto podkreślić jednak, że dzieje się to z reguły bez odczuwania smutku. Istotnym problemem w rozpoznawaniu Alzheimera jest niemal niezauważony początek choroby, a także zrzucanie zaburzeń pamięci na wiek. Warto zdawać sobie sprawę, że jest to krzywdzącym stereotypem, przez który choroba jest bardzo późno rozpoznawana. Coraz częściej zapadają na nią osoby w różnym, niekoniecznie zaawansowanym wieku. Zespół otępienny alzheimera dotyczy niekiedy osób uznawanych przez społeczeństwo za młode.  

Alzheimer przyczyny - jakie są czynniki ryzyka? 

Przyjmuje się, że to wiek jest jednym z głównych i bezspornych czynników ryzyka zachorowania na chorobę Alzheimera. A zatem na ten fakt nie mamy bezpośredniego wpływu, gdyż każdy z nas się starzeje i upływ czasu jest w tym względzie nieubłagalny dla wszystkich. Zachorowalność na chorobę Alzheimera u osób w przedziale wiekowym: 65 – 85 lat podwaja się średnio co pięć lat życia.

Wiek nie jest jednak jedynym czynnikiem ryzyka zachorowania, o którym w swoich opracowaniach naukowych mówią specjaliści badający temat choroby Alzheimera. Istnieją również potwierdzone w toku badań doniesienia, że czynnikiem ryzyka choroby jest także stwierdzenie przypadków tej choroby w rodzinie wcześniej (gdy choruje ktoś z bliskiej rodziny, na przykład dziadkowie lub rodzice), wówczas przyjmuje się, że ryzyko zachorowania wzrasta aż dwukrotnie.

Co niezwykle ciekawe, na podstawie przeprowadzanych przez wiele lat badań odnośnie czynników ochronnych w chorobie Alzheimera ustalono, że im więcej badany poświęcił w swoim życiu czasu na naukę, tym wolniej rozwijają się u niego objawy. Przebieg choroby jest wówczas znacznie łagodniejszy, w porównaniu do badanych, którzy swoją edukację zakończyli na wczesnym etapie. Można więc przyjąć, że zdobywanie wiedzy i ciągła praca mózgu, także w późnym wieku, dzięki czytaniu literatury, rozwiązywaniu krzyżówek i stymulowaniu mózgu, może pomóc w uchronieniu się w pewnym stopniu przed chorobą. Mówimy wówczas o tak zwanej „rezerwie poznawczej”.

W literaturze fachowej omawiającej przypadki zachorowania na chorobę Alzheimera znaleźć można informacje, że do czynników ryzyka zapadania na to schorzenie zaliczamy również takie choroby jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość oraz depresja.